ปั๊มน้ำและปั๊มเคมี
ต่างกันที่วัตถุประสงค์การใช้งานและวัสดุที่ใช้ประกอบ รวมถึงการออกแบบระบบซีลและตราประทับให้เหมาะกับการสูบของเหลวแต่ละชนิด ปั๊มน้ำเน้นการขนส่งน้ำสะอาดหรือน้ำที่มีแขวนตะกอนเบาๆ ในขณะที่ปั๊มเคมีต้องทนต่อการกัดกร่อนของสารเคมีเข้มข้น มีซีลพิเศษและวัสดุที่ทนสารเคมีโดยเฉพาะ ทั้งนี้ การเลือกใช้งานจะขึ้นกับคุณสมบัติของของเหลว เช่น ความหนืด ความเป็นกรด–ด่าง และอุณหภูมิ เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุดและอายุการใช้งานยาวนาน

ปั๊มน้ำ (Water Pumps)

ความหมายและหลักการทำงาน

ปั๊มน้ำคืออุปกรณ์ที่ใช้เพิ่มความดันของน้ำให้สามารถเคลื่อนที่ผ่านระบบท่อจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยเปลี่ยนพลังงานกล (เช่น พลังงานไฟฟ้าหรือเชื้อเพลิง) ไปเป็นพลังงานไฮโดรลิก 

ประเภทของปั๊มน้ำ

1. Centrifugal Pump: ใช้ใบพัดหมุนเพื่อสร้างแรงเหวี่ยงหนีศูนย์กลาง เหมาะกับน้ำสะอาดและน้ำมีแขวนตะกอนเล็กน้อย 

2. Positive Displacement Pump: เช่น Piston, Diaphragm, Gear pump ให้ปริมาตรคงที่ต่อรอบหมุน เหมาะกับงานที่ต้องการแรงดันคงที่และจังหวะการไหลสม่ำเสมอ 

3. Submersible Pump: ออกแบบให้จมอยู่ในน้ำ ใช้สูบจากบ่อหรือตู้เก็บน้ำลงแหล่งส่งโดยตรง 

4. Jet Pump: สร้างแรงดูดด้วยลม (Venturi effect) เหมาะสำหรับสูบน้ำจากบ่อที่มีความลึกไม่มาก 

การใช้งานทั่วไป

• ประปาภายในบ้านและอาคาร

• ระบบชลประทานและการเกษตร

• งานระบายน้ำในโรงงานอุตสาหกรรมเบา

• ระบบหมุนเวียนน้ำเย็น (cooling) ในเครื่องจักร 

ปั๊มเคมี (Chemical Pumps)

ความหมายและหลักการทำงาน

ปั๊มเคมีออกแบบมาเพื่อสูบสารเคมีที่มีความเป็นกรด–ด่างสูง หรือต้องทนต่อการกัดกร่อน มีทั้งแบบ Centrifugal, Diaphragm, Piston และ Peristaltic ซึ่งเลือกตามลักษณะการใช้งาน เช่น การจ่ายสารเคมีในอัตราแม่นยำ สอดคล้องกับกระบวนการผลิต 

ประเภทของปั๊มเคมี

1. Diaphragm Pump: ใช้เยื่อยางสลับกด–ปล่อย เพื่อจ่ายของเหลว เหมาะกับสารกัดกร่อนและของเหลวที่มีตะกอนขนาดเล็ก 

2. Piston (Reciprocating) Pump: ให้แรงดันสูง เหมาะกับระบบ Reverse Osmosis หรือกระบวนการที่ต้องการแรงดันมาก 

3. Peristaltic Pump: ใช้หลักการบีบท่อซิลิโคน ส่งของเหลวแบบปราศจากการสัมผัสชิ้นส่วนภายใน ปลอดภัยต่อสารไวต่อปฏิกิริยา 

4. Magnetic Drive Centrifugal Pump: ไม่มีเพลาต่อภายนอก ลดการรั่วไหล เหมาะกับสารพิษหรือสารติดไฟ 

คุณสมบัติพิเศษและการใช้งาน

• การทนต่อการกัดกร่อน: ใช้วัสดุเช่น สแตนเลส SS316, PTFE, Hastelloy หรือเซรามิก เพื่อป้องกันการกัดกร่อน 

• ระบบซีล (Mechanical Seal): ปั๊มเคมีมักใช้ Carbon–Ceramic หรือ Silicon Carbide seal เพื่อป้องกันการรั่วซึม การใช้งาน: เหมาะกับอุตสาหกรรมเคมี, น้ำยาปรับ pH ในน้ำบาดาล, โรงงานผลิตยา, การชำระน้ำและบำบัดน้ำเสีย 

ความแตกต่างระหว่างปั๊มน้ำและปั๊มเคมี

วัสดุและการทนต่อสารเคมี

• ปั๊มน้ำทั่วไปใช้เหล็กหล่อหรือสแตนเลสธรรมดา เน้นความแข็งแรงและต้นทุนต่ำ

• ปั๊มเคมีใช้วัสดุเฉพาะ (PTFE, Hastelloy) ทนกรด–ด่างสูงและความร้อนสูง

การออกแบบตราประทับและซีล

• ปั๊มน้ำใช้ Mechanical Seal ธรรมดา หรือ Packed Gland

• ปั๊มเคมีใช้ซีลทนสารเคมีขั้นสูง เช่น Carbon–Ceramic, Silicon Carbide 

การใช้งานและประสิทธิภาพ

• ปั๊มน้ำเหมาะกับของเหลวสะอาดหรือแขวนตะกอนเล็กน้อย

• ปั๊มเคมีย้ำเรื่องความแม่นยำในการจ่าย (metering) และความปลอดภัยจากการรั่วซึม 

การเลือกใช้งาน (Selection Criteria)

1. ลักษณะของของเหลว: pH, ความหนืด, อุณหภูมิ, ตะกอน

2. อัตราการไหลและแรงดันที่ต้องการ: เลือกตาม Curve ของ Pump

3. วัสดุประกอบ: ให้สอดคล้องกับสารเคมีที่สูบ

4. ระบบซีลและการบำรุงรักษา: พิจารณาความง่าย–ยากในการเปลี่ยนซีลและชิ้นส่วนสึกหรอ

5. มาตรฐานความปลอดภัย: สำหรับสารอันตรายต้องมีการป้องกันการรั่วปนเปื้อน

การเข้าใจความแตกต่างและคุณสมบัติเฉพาะของปั๊มน้ำและปั๊มเคมีจะช่วยให้เลือกใช้งานได้ตรงตามความต้องการ ลดต้นทุนการบำรุงรักษา และเพิ่มประสิทธิภาพของระบบสูบจ่ายในระยะยาว